سالک

قرآن کریم انسان را مسافری می داند که در حال سیر و سفر است و پایان سیر او نیز ملاقات با خداست (( یا ایها الانسانُ انکَ کادِحٌ الی ربکَ کدحَاً فمُلاقیه )).

اگر انسان مسافر است و اگر مقصد او لقاءلله است، قهراً حرکت او سیری عمودی و طولی است، یعنی سیر تکاملی و ملکوتی نه سیری افقی و اقلیمی.

سیر انسان به سوی لقای حق دو رکن دارد: از زمین دل کندن با عمل صالح و به آسمان دل بستن با ایمان و اعتقاد راسخ (( الیه یصعدُ الکلمُ الطیبُ و العملُ الصالحُ یرفعهُ )).

اگر سیر تکاملی انسان سیری عمودی و طولی است یعنی عروج و صعود است و حقیقت تکامل یعنی معراج ، و اگر هیچ پرنده ای بدون داشتن دو بال توان پرواز ندارد، از این رو انسان هم در پرواز معنوی و روحی نیازمند دو بال معنوی است که دو رکن تکاملی اوست.

این دو رکن همان اعتقاد راسخ و عمل صالح است، زیرا نه بدون اعتقاد عمل حاصل می گردد و نه بدون عمل اعتقاد بالا می رود.

هنگامی که این دو رکن برای انسان حاصل شد و توانست سیر تکاملی را شروع کندو در این وادی قدمی برداشت و خانه دلش از علایق طبیعت تطهیر شد آنگاه به انسان می گوید: ای سالک کوی وصال، نهایت راه معلوم نیست (( یا ایتُهَا النفسُ المطمئنَّه، ارجعی الی ربکَ راضیَه مرضیَّه )).

به واصل نمی گویند (( ارجعی ))، به سالک می گویند (( ارجعی ))، فهم بشر توان درک بالاتر از این مرحله را ندارد ولی همواره به سالکان طریق تکامل این را هم گفته اند: ای سالک کوی لقای دوست، حرم وصال در پیش و حرامی و راهزن در کمین، اگر رفتی بُردی و اگر خفتی مُردی. این اصل و واقعیت هم باید برای سالکان طریق تکامل انسانی مخفی نماند که:

قطع این مرحله بی همرهی خضر مکن     ظلماتست بترس از خطر گمراهی.